ATOMUN YAPISI

* Atomun Yapısı konusuna ait pdf ders notları için TIKLAYIN!

ATOMU OLUŞTURAN TEMEL TANECİKLER

Bir elementin tüm özelliklerini taşıyan en küçük taneciğine atom denir. Atom, atom altı tanecikler adı verilen daha küçük taneciklerden oluşur. Ancak atomu oluşturan temel tanecikler proton, nötron ve elektronlardır. Bu taneciklerin dışında atomda ayrıca gluon, graviton, lepton, foton, kuark gibi parçacıklar bulunur.

Atom çekirdeğinde proton (pozitif yüklü tanecik) ve nötron (yüksüz tanecik) bulunur. Çekirdekte bulunan bu taneciklere nükleon denir. Çekirdeğin etrafından belirli enerji düzeylerinde yer alan orbitallerde ise negatif yüklü elektronlar bulunur.

Protonun kütlesi 1,673×10^-24 gramdır.

Nötronun kütlesi 1,675×10^-24 gramdır.

Elektronun kütlesi 9,109×10^-28 gramdır.

Proton ve nötronun yaklaşık kütleleri aynı olup, her birinin kütlesi elektronun kütlesinin yaklaşık 1836 katıdır. Bu nedenle atomun kütlesi çekirdekte bulunan

proton ve nötron kütlesinin toplamıdır. Çekirdeğin kütlesi aynı zamanda atomun kütlesi olarak kabul edilir.

Çekirdeğin hacmi atomun hacminden çok küçüktür (yaklaşık 10000’de biri).

 

Elektron, proton ve nötronun bazı özellikleri aşağıdaki gibidir:

TANECİK	Proton	Elektron	Nötron
GÖSTERİLİŞİ	p +	e-	n0
ELEKTRİK YÜKÜ	1	-1	0
KÜTLE(g)	1,673×10-24	9,109×10-28	1,675×10-24
BAĞIL KÜTLE (akb)	1	≈0 (yaklaşık sıfır)	1
YER	çekirdek	orbital (elektron bulutu)	çekirdek

akb (Atomik kütle birimi): SI (Uluslararası birim sistemi)’de atom altı parçacıkların kütlelerini kıyaslamak için geliştirilmiş karşılaştırma birimidir.

Atom Numarası

Atom çekirdeğindeki proton sayısıdır. Aynı zamanda çekirdek yükü olarak adlandırılır.

atom numarası = proton sayısı = çekirdek yükü

Kütle Numarası

Çekirdekteki toplam tanecik sayısıdır. Nükleon sayısı olarak da bilinir.

K.N = proton + nötron

Nötr Atom

Yüksüz atomdur. Nört atomda proton sayısı elektron sayısına eşittir.

p = e = atom numarası = çekirdek yükü

p – e = yük sayısı

İyon

Yüklü atom veya atom gruplarıdır.

Anyon

Negatif (-) yüklü tanecik. Nötr bir atom elektron aldığında anyona dönüşür ve hacmi büyür. Nötr atomda elektron sayısı proton sayısından büyüktür (e>p) Örnek: Cl^–, O^2-, CO3^2-

Katyon

Pozitif (+) yüklü tanecik. Nötr bir atom elektron verdiğinde katyona dönüşür ve hacimi küçülür. Örnek: Al³⁺, Zn²⁺, NH⁴⁺

Kavramların sembol üzerinde gösterimi:

İzoelektronik, İzoton, İzobar, İzotop Tanecikler

İzoelektronik Tanecik

 Elektron dizilimi ve elektron sayısı aynı olan taneciklerdir. iyonlarının elektron dizilimleri ve elektron sayıları (10 e^–) aynıdır. O halde iki iyon izoelektroniktir. İzoelektronik taneciklerde proton sayısı fazla olanın hacmi küçüktür. Al iyonunun hacmi daha küçüktür. Örnek: ₁₃Al³⁺ ve ₈O^2-

İzoton Tanecik

Nötron sayıları aynı proton sayıları farklı olan atomlardır. ²³ ₁₁Na  ve ₁₂²⁴Mg

İzobar Tanecik

Kütle numaraları aynı proton sayıları farklı olan atomlardır. ⁶⁴Ni   ⁶⁴Zn

İzotop Tanecikler

Proton sayıları aynı nötron sayıları farklı atomlardır.
Özellikleri:
*İzotop atomların kimyasal özellikleri aynı bazı fiziksel özellikleri farklıdır.
*İzotop iyonlar farklı yüke sahipse kimyasal özellikleri farklıdır
Hidrojen elementinin izotopları;

¹ ₁H (hidrojen)  ² ₁ H; ²₁D   (döteryum) ³₁H; T (trityum)

Ortalama Atom Ağırlığı (OAA)

Elementlerin farklı izotoplarının doğada bulunuş yüzdeleri dikkate alınarak ortalama atom ağırlıkları hesaplanır.