ATOMUN YAPISI
* Atomun Yapısı konusuna ait pdf ders notları için TIKLAYIN!
ATOMU OLUŞTURAN TEMEL TANECİKLER

Bir elementin tüm özelliklerini taşıyan en küçük taneciğine atom denir. Atom, atom altı tanecikler adı verilen daha küçük taneciklerden oluşur. Ancak atomu oluşturan temel tanecikler proton, nötron ve elektronlardır. Bu taneciklerin dışında atomda ayrıca gluon, graviton, lepton, foton, kuark gibi parçacıklar bulunur.
Atom çekirdeğinde proton (pozitif yüklü tanecik) ve nötron (yüksüz tanecik) bulunur. Çekirdekte bulunan bu taneciklere nükleon denir. Çekirdeğin etrafından belirli enerji düzeylerinde yer alan orbitallerde ise negatif yüklü elektronlar bulunur.
Protonun kütlesi 1,673×10-24 gramdır.
Nötronun kütlesi 1,675×10-24 gramdır.
Elektronun kütlesi 9,109×10-28 gramdır.
Proton ve nötronun yaklaşık kütleleri aynı olup, her birinin kütlesi elektronun kütlesinin yaklaşık 1836 katıdır. Bu nedenle atomun kütlesi çekirdekte bulunan
proton ve nötron kütlesinin toplamıdır. Çekirdeğin kütlesi aynı zamanda atomun kütlesi olarak kabul edilir.
Çekirdeğin hacmi atomun hacminden çok küçüktür (yaklaşık 10000’de biri).
Elektron, proton ve nötronun bazı özellikleri aşağıdaki gibidir:
TANECİK | Proton | Elektron | Nötron |
GÖSTERİLİŞİ | p + | e- | n0 |
ELEKTRİK YÜKÜ | 1 | -1 | 0 |
KÜTLE(g) | 1,673×10-24 | 9,109×10-28 | 1,675×10-24 |
BAĞIL KÜTLE (akb) | 1 | ≈0 (yaklaşık sıfır) | 1 |
YER | çekirdek | orbital (elektron bulutu) | çekirdek |
akb (Atomik kütle birimi): SI (Uluslararası birim sistemi)’de atom altı parçacıkların kütlelerini kıyaslamak için geliştirilmiş karşılaştırma birimidir.
Atom Numarası
Atom çekirdeğindeki proton sayısıdır. Aynı zamanda çekirdek yükü olarak adlandırılır.
atom numarası = proton sayısı = çekirdek yükü
Kütle Numarası
Çekirdekteki toplam tanecik sayısıdır. Nükleon sayısı olarak da bilinir.
K.N = proton + nötron
Nötr Atom
Yüksüz atomdur. Nört atomda proton sayısı elektron sayısına eşittir.
p = e = atom numarası = çekirdek yükü
p – e = yük sayısı
İyon
Yüklü atom veya atom gruplarıdır.
Anyon
Negatif (-) yüklü tanecik. Nötr bir atom elektron aldığında anyona dönüşür ve hacmi büyür. Nötr atomda elektron sayısı proton sayısından büyüktür (e>p) Örnek: Cl–, O2-, CO32-
Katyon
Pozitif (+) yüklü tanecik. Nötr bir atom elektron verdiğinde katyona dönüşür ve hacimi küçülür. Örnek: Al3+, Zn2+, NH4+
Kavramların sembol üzerinde gösterimi:
İzoelektronik, İzoton, İzobar, İzotop Tanecikler
İzoelektronik Tanecik
Elektron dizilimi ve elektron sayısı aynı olan taneciklerdir. iyonlarının elektron dizilimleri ve elektron sayıları (10 e–) aynıdır. O halde iki iyon izoelektroniktir. İzoelektronik taneciklerde proton sayısı fazla olanın hacmi küçüktür. Al iyonunun hacmi daha küçüktür. Örnek: 13Al3+ ve 8O2-
İzoton Tanecik
Nötron sayıları aynı proton sayıları farklı olan atomlardır. 23 11Na ve 1224Mg
İzobar Tanecik
Kütle numaraları aynı proton sayıları farklı olan atomlardır. 64Ni 64Zn
İzotop Tanecikler
Proton sayıları aynı nötron sayıları farklı atomlardır.
Özellikleri:
*İzotop atomların kimyasal özellikleri aynı bazı fiziksel özellikleri farklıdır.
*İzotop iyonlar farklı yüke sahipse kimyasal özellikleri farklıdır
Hidrojen elementinin izotopları;
1 1H (hidrojen) 2 1 H; 21D (döteryum) 31H; T (trityum)
Ortalama Atom Ağırlığı (OAA)
Elementlerin farklı izotoplarının doğada bulunuş yüzdeleri dikkate alınarak ortalama atom ağırlıkları hesaplanır.